ยามุ่งเป้า ทางเลือกและความหวังของการรักษามะเร็ง
ศูนย์ : ศูนย์มะเร็ง รพ.นครธน
บทความโดย : นพ. คมกฤช มหาพรหม
ยาเคมีบำบัด หรือ ยาคีโม (Chemotherapy) เป็นหนึ่งในการรักษามะเร็งที่มีมาอย่างยาวนาน ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีความกังวลใจเกี่ยวกับผลข้างเคียง ขณะ หรือหลังให้ยา และถึงแม้ว่าการรักษาจะได้ผลดี แต่จะมีผู้ป่วยส่วนหนึ่งเท่านั้น ที่สามารถรับการรักษาในระยะยาวได้ โดยในปัจจุบันเราทราบกลไกการเกิดโรคมะเร็งมากขึ้น ส่วนหนึ่งเกิดจากการมีความผิดปกติในระดับเซลล์ มีการส่งสัญญาณในการเจริญเติบโต มีการแบ่งเซลล์ที่มากกว่าปกติ และไม่สามารถควบคุมได้ จึงนำมาสู่การคิดค้น “ยามุ่งเป้า” (Targeted Therapy) ที่ไปยับยั้งขบวนการดังกล่าว ได้อย่างตรงจุด
สารบัญ
ยามุ่งเป้า (Targeted Therapy) คืออะไร
ยามุ่งเป้า (Targeted Therapy) เป็นยาที่ออกฤทธิ์เฉพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง ซึ่งยับยั้งการส่งสัญญาณที่เกี่ยวข้องต่อการเจริญเติบโต และการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็ง ทำให้มีการตอบสนองในการรักษาสูง สามารถควบคุมโรคมะเร็งได้ยาวนานกว่า และมีผลข้างเคียงต่อเซลล์ปกติน้อยกว่ายาเคมีบำบัด
ยามุ่งเป้า ต่างจากยาเคมีบำบัดอย่างไร
การออกฤทธิ์ของยามุ่งเป้านั้น มีการออกฤทธิ์ค่อนข้างที่จำเพาะกับเซลล์มะเร็งเท่านั้น มีผลต่อเซลล์ปกติของร่างกายค่อนข้างน้อย เมื่อเทียบกับยาเคมีบำบัด จึงทำให้ได้ผลการรักษาที่ดีกว่า และผลข้างเคียงน้อยกกว่าเคมีบำบัด แต่อย่างไรก็ตามไม่ใช่ว่าผู้ป่วยมะเร็งทุกคนจะสามารถใช้ยามุ่งเป้าได้ ขึ้นอยู่กับชนิดและระยะของมะเร็ง การมีตัวรับ หรือ “เป้า” สำหรับยามุ่งเป้าด้วย
“ตัวบ่งชี้ทางชีวภาพสำหรับโรคมะเร็ง” (Cancer Biomarker) เป็นสารพันธุกรรม ดีเอ็นเอ (DNA) อาร์เอ็นเอ (RNA) หรือโปรตีนที่มีการกลายพันธุ์ และ/หรือมีการแสดงออกในเซลล์มะเร็งที่มากกว่าเซลล์ปกติ เพื่อช่วยวินิจฉัยโรคในระยะเริ่มต้น ทำนายการดำเนินโรค และเลือกวิธีการรักษาโดยยาต้านมะเร็งชนิด Targeted therapy ที่เฉพาะเจาะจงกับผู้ป่วย
จะรู้ได้อย่างไรว่าผู้ป่วยสามารถใช้ยามุ่งเป้าได้
ยากลุ่มนี้จะใช้ได้ผลดีเฉพาะมะเร็งชนิดที่มี “เป้า” ที่จำเพาะต่อยาเท่านั้น ดังนั้นขบวนการสำคัญที่เพิ่มเข้ามามากขึ้นกว่าขั้นตอนปกติในการรักษามะเร็งคือ “การตรวจหาเป้า” จากชิ้นเนื้อมะเร็ง หรือเลือดของผู้ป่วยก่อนการใช้ยากลุ่มนี้ เพื่อเลือกใช้ยามุ่งเป้าให้เหมาะสมกับชนิดของมะเร็งในผู้ป่วยแต่ละราย
รูปแบบการให้ยามุ่งเป้า
มีทั้งแบบยาเม็ดใช้รับประทาน และยาฉีดให้ทางเส้นเลือด ซึ่งการรักษาด้วยยากลุ่มนี้ อาจจะเป็นการรักษาด้วยยากลุ่มนี้เพียงอย่างเดียว หรือร่วมกับการรักษาแบบอื่น เช่น ยาเคมีบำบัด ภูมิคุ้มกันบำบัด หรือรการฉายรังสี ขึ้นกับชนิด และระยะของโรคมะเร็ง ความแข็งแรงของผู้ป่วยเป็นต้น
ข้อควรระวังอีกประการหนึ่งคือ ยามุ่งเป้าอาจจะส่งผลต่อระดับยาอื่นๆ ในเลือด หรือในทางกลับกัน ยาอื่นๆ อาจจะเปลี่ยนแปลงระดับของยามุ่งเป้าได้หากรับประทานร่วมกัน ดังนั้นจึงควรได้รับคำแนะนำจาก แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และเภสัชกร ทุกครั้งก่อนเริ่มการรักษา เพื่อประสิทธิภาพและความปลอดภัยสูงสุด
ทั้งนี้ ยามุ่งเป้าเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ดีในการรักษาโรคมะเร็ง ทำให้ผู้ป่วยค่อยๆ มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นจากการรักษา รวมทั้งช่วยให้ผู้ป่วยคลายความกังวลเรื่องการรักษาและผลข้างเคียงลงได้ แต่ทั้งนี้ผู้ป่วยต้องเข้ารับการตรวจอย่างละเอียด เพื่อฟังผลวินิจฉัยและคำแนะนำจากแพทย์เฉพาะทางเท่านั้นม
