‘มือเท้าปาก’ โรคที่พบมากในเด็กเล็ก ติดต่อง่าย มีวัคซีนป้องกัน!
ศูนย์ : ศูนย์สุขภาพเด็ก
บทความโดย : พญ. วาสนา ปัญจชัยพรพล
สำหรับคุณพ่อคุณแม่ยุคใหม่ที่ต้องทำงานประจำ ไม่มีเวลาและไม่มีปู่ ย่า ตา ยาย คอยช่วยเลี้ยงลูกเลี้ยงหลาน จึงมักจะแก้ปัญหานี้โดยการส่งลูกน้อยไปฝากเลี้ยงที่เนอสเซอรี่ แต่ขณะเดียวกันก็เชื่อว่าคุณพ่อคุณแม่ทั้งหลายคงอดกังวลไม่ได้ว่าสักวันลูกจะต้องป่วย หรือติดเชื้อโรคจนป่วยกลับมาแน่ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โรคมือเท้าปาก (Hand Foot and Mouth Disease : HFMD) ซึ่งเป็นโรคที่พบบ่อยในเด็กทารกและเด็กเล็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี มิหนำซ้ำโรคนี้ยังสามารถเกิดได้ตลอดปี และมีโอกาสเป็นเพิ่มมากขึ้นในช่วงหน้าฝน ดังนั้นเรามาทำความรู้จักกับโรคนี้ให้มากขึ้นกันค่ะ
สาเหตุของโรคมือเท้าปาก
โรคมือเท้าปาก นี้เกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่มเอนเทอโรไวรัส ซึ่งมีหลายตัวที่ทำให้เกิดโรคได้ โดยสายพันธุ์ที่ทำให้เกิดโรคที่พบได้บ่อย เช่น คอกซากีไวรัส เอ 16 (coxsackievirus A16) และเอนเทอโรไวรัส 71 (enterovirus 71) ซึ่งตัวเอนเทอโรไวรัส 71 เรียกสั้นๆ ว่าเชื้อ อีวี 71 เป็นเชื้อที่รุนแรงที่สุด
การติดต่อของโรคมือเท้าปาก
โรคนี้ติดต่อโดยการสัมผัส น้ำมูก น้ำลาย หรืออุจจาระของผู้ป่วยโดยตรงหรือทางอ้อม เช่น สัมผัสผ่านของเล่น มือของผู้เลี้ยงดู น้ำและอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อ โรคนี้จึงมักระบาดในโรงเรียนชั้นอนุบาลเด็กเล็กหรือสถานรับเลี้ยงเด็ก
อาการของโรคมือเท้าปาก
หลังจากรับเชื้อ 3-6 วัน ผู้ติดเชื้อจะเริ่มแสดงอาการป่วย เริ่มด้วยไข้ต่ำๆ อ่อนเพลีย อีก 1-2 วัน จะมีอาการเจ็บปาก และไม่ยอมรับประทานอาหาร น้ำลายไหล เพราะมีแผลในปากเหมือนแผลร้อนใน และมีผื่นเป็นจุดแดงหรือเป็นตุ่มน้ำใสขึ้นบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า และอาจมีตามลำตัว แขน ขาได้ ผู้ป่วยมักมีอาการมากอยู่ใน 2-3 วัน จากนั้นจะค่อยๆ ดีขึ้นจนหายใน 1 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มีอาการไม่มาก แต่บางรายมีอาการมากจนกินอาหารและน้ำไม่ได้
การรักษาโรคมือเท้าปาก
โรคมือเท้าปากนี้ไม่มียารักษาจำเพาะ การรักษาจึงต้องดูแลรักษาไปตามอาการ โดยให้ทานอาหารอ่อนๆ ไม่ร้อนจัด ดื่มน้ำ นม และน้ำผลไม้แช่เย็น ร่วมกับให้ยาลดไข้แก้ปวดและหยอดยาชาในปาก เพื่อลดอาการเจ็บแผลในปาก ร่วมกับการเฝ้าระวังสังเกตอาการของภาวะแทรกซ้อนทางสมองและหัวใจ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการดูแลรักษาแบบผู้ป่วยวิกฤต
การป้องกันโรคมือเท้าปาก
ในปัจจุบัน มีวัคซีนที่ป้องกันโรคมือ เท้า ปาก จากเชื้อไวรัสเอนเทอโรไวรัส 71 (อีวี 71) ซึ่งมีประสิทธิภาพดี เหมาะสำหรับเด็กอายุ 6 เดือน - 5 ปี โดยฉีด 2 เข็ม ในการฉีดนั้นเว้นระยะห่างจากวัคซีนเข็มแรกเป็นเวลา 1 เดือน สำหรับเด็กที่เป็นโรคมือเท้าปากแล้ว สามารถฉีดได้แต่จะต้องหายจากโรคก่อนและต้องเว้นระยะห่างประมาณ 1 เดือน ทั้งนี้หากมีโรคประจำตัว รับประทานยา หรือแพ้ยา และมีความกังวล ควรปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน
อย่างไรก็ตามในสายพันธุ์อื่นๆ ของไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคนี้ เช่น คอกซากีไวรัส เอ 16 (coxsackievirus A16) ก็ยังไม่มีวัคซีนที่ป้องกันได้ ดังนั้นการป้องกันที่สำคัญ คือ แยกผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคไม่ให้ไปสัมผัสกับเด็กคนอื่น รวมทั้งผู้ใหญ่ที่ดูแลเด็กควรหมั่นล้างมือด้วยสบู่บ่อยๆ เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อ หมั่นทำความสะอาดของเล่นและสิ่งแวดล้อมทุกวัน พร้อมทั้งดูแลเรื่องอาหาร น้ำดื่ม ควรมีกระติกน้ำ หรือแก้วส่วนตัวเอาไว้ใช้ที่โรงเรียน และฝึกให้เด็กใช้ช้อนกลางทุกครั้ง ทั้งที่บ้านและที่โรงเรียน พร้อมทั้งการล้างมือด้วยสบู่บ่อยๆ
