มะเร็งปอด ไม่มีสัญญาณเตือน ค้นหามะเร็งปอดระยะเริ่มต้นด้วย Low-Dose CT
ศูนย์ : ศูนย์อายุรกรรม, ศูนย์มะเร็ง
บทความโดย : พญ. สุธาสินี กลั่นแก้ว
มะเร็งปอด เป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้คนไทยเสียชีวิต และพบว่าเกิดขึ้นในกลุ่มคนอายุน้อยมากขึ้น ซึ่งเป็นผลมาจากปัจจัยเสี่ยงหลายประการที่อาจเผชิญโดยไม่รู้ตัว ได้แก่ มลพิษทางอากาศ PM2.5 ควันบุหรี่มือหนึ่งและมือสอง สารเคมีและสารก่อมะเร็งอื่นๆ ในสิ่งแวดล้อม เป็นต้น เนื่องจากผู้ป่วยมะเร็งปอดในระยะแรกมักจะไม่แสดงอาการ เมื่อมีอาการและมาพบแพทย์ก็พบว่าเป็นระยะที่มะเร็งแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกายแล้ว ทำให้รักษายากส่งผลให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่เสียชีวิตในที่สุด ในทางกลับกันมะเร็งปอดสามารถรักษาให้หายได้หากตรวจพบตั้งแต่ในระยะต้น ด้วยการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบใช้ปริมาณรังสีต่ำ Low-Dose CT (Low-Dose Computerized Tomography) ที่สามารถตรวจได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้นก่อนมีอาการ และตรวจง่ายใช้เวลาไม่นาน
สารบัญ
การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบใช้ปริมาณรังสีต่ำ Low-Dose CT
การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบใช้ปริมาณรังสีต่ำ Low-Dose CT (Low-Dose Computerized Tomography) โดยใช้ในการตรวจคัดกรองมะเร็งปอดตั้งแต่เริ่มต้น ซึ่งการตรวจเป็นวิธีการถ่ายภาพสามมิติที่ให้ความละเอียดมากกว่าการเอกซเรย์แบบธรรมดา ทำให้แพทย์ตรวจพบก้อนมะเร็งได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ และทำการรักษาได้ทันท่วงที หายขาดได้ โดยสามารถลดอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งปอดได้ 15-20% เมื่อเที่ยบกับการตรวจคัดกรองด้วยเอกซเรย์ทรวงอก (Chest X-ray)
ข้อดีของการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบใช้ปริมาณรังสีตํ่า
- ช่วยให้แพทย์ตรวจพบจุดหรือก้อนเนื้อที่อยู่ในปอดได้ แม้จุดในปอดนั้นเล็กเกินกว่าที่จะมองเห็นด้วยการเอกซเรย์ธรรมดา และสามารถระบุตำแหน่งและขนาดรอยโรคได้ชัดเจน
- พบมะเร็งปอดได้ตั้งแต่ระยะแรก ซึ่งจะช่วยให้รักษาได้ทันท่วงทีก่อนที่มะเร็งจะแพร่กระจายไปทั่วร่างกาย
- ผู้ที่รับการตรวจไม่ต้องฉีดสี ป้องกันอันตรายที่เกิดจากการรับรังสี เนื่องจากเป็นการตรวจที่ ใช้ปริมาณรังสีตํ่าเมื่อเทียบกับการทำ CT chest (CT scan) แบบปกติ ถึง 5 เท่า
- ผู้ที่รับการตรวจไม่ต้องเตรียมตัวล่วงหน้า ไม่ต้องงดน้ำและอาหาร ใช้เวลาในการตรวจไม่นาน สะดวกรวดเร็ว
ใครบ้างควรตรวจคัดกรองมะเร็งปอด Low-Dose CT
- ผู้ที่สูบบุหรี่ผู้ที่มีอายุ 50-80 ปี หรือผู้ที่สูบบุหรี่อย่างต่อเนื่องติดต่อกันมากกว่า 15 ปีขึ้นไป หรือผู้ที่สูบบุหรี่เป็นประจำเท่ากับหรือมากกว่า 20 ซองต่อปี (เช่น สูบวันละ 1 ซอง เป็นเวลา 20 ปี หรือ สูบวันละ 2 ซอง เป็นเวลา 10 ปี)
- ผู้ที่หยุดสูบบุหรี่แล้วแต่น้อยกว่า 15 ปี ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป ที่เคยมีประวัติสูบบุหรี่เป็นประจำเท่ากับหรือมากกว่า 20 ซองต่อปี
- ผู้ที่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่ได้รับสารพิษ เช่น แร่ใยหิน สารกัมมันตรังสี ควันพิษจากโรงงานอุตสาหกรรมและรถยนต์) ติดต่อกันเป็นเวลานาน
- ผู้ที่อยู่พื้นที่ที่มีรายงาน PM 2.5 สูง ติดต่อกันเป็นเวลานาน
- ผู้ที่สูดควันบุหรีมือสองบ่อย ๆ หรือผู้ที่มีบุคคลในครอบครัวสูบบุหรี่หรืออยู่ใกล้ชิดกับผู้ที่สูบบุหรี่
- ผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวหรือญาติสายตรงเป็นมะเร็งปอด
- ผู้ที่มีอาการไอเรื้อรังโดยไม่ทราบสาเหตุ
วิธีการเตรียมตัวและการตรวจ Low Dose CT
ผู้ที่รับการตรวจไม่ต้องงดน้ำและอาหาร สามารถทำได้เลย ไม่ต้องมีการเตรียมตัวพิเศษหรือต้องเจาะเลือด เปลี่ยนชุดแล้วนอนบนเตียงตรวจในเครื่อง CT จากนั้นให้กลั้นหายใจระหว่างการตรวจประมาณ 15-20 วินาที โดยรวมแล้วจะใช้เวลาตรวจทั้งหมดประมาณ 10-15 นาทีในการเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปอด
ระหว่างการตรวจ Low Dose CT
ผู้รับการตรวจจะนอนหงายและยกแขนทั้งสองข้างขึ้นเหนือศีรษะ เพื่อให้ได้ภาพปอดที่ชัดเจน จากนั้นหายใจเข้าแล้วกลั้นหายใจ ในช่วงเวลาสั้นๆ ประมาณ 15-60 วินาที เตียงจะเลื่อนเข้าไปในเครื่องสแกนซึ่งมีลักษณะเป็นอุโมงค์ทรงโดนัท เครื่องจะทำการถ่ายภาพจากหลายๆ มุมรอบตัวผู้เข้ารับการรักษา กระบวนการทั้งหมดใช้เวลาไม่นาน ประมาณ 5-10 นาที (บนเครื่อง CT Scanner) จากนั้นรอแปลผล
การแปลผลการตรวจ Low Dose CT
เมื่อตรวจเสร็จแล้วรังสีแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาและแปลผลภาพสแกนปอดของคุณอย่างละเอียด โดยจะตรวจดูว่ามีจุดเล็กๆ หรือก้อนเนื้อใดๆ ปรากฏในปอดของคุณหรือไม่ และหากพบจุดหรือก้อนเนื้อ จะประเมินขนาด รูปร่าง และลักษณะขอบเขตของมัน ซึ่งเป็นข้อมูลสำคัญในการบ่งชี้ความน่าจะเป็นของเนื้อร้าย หากจุดหรือก้อนเนื้อที่มีลักษณะน่าสงสัยสูง ว่าอาจเป็นเนื้อร้าย (มะเร็ง) อาจแนะนำให้ตรวจเพิ่มเติมเพื่อยืนยันผล ด้วย CT หรือ PET/CT หรือเจาะตรวจชิ้นเนื้อตรวจอีกที หากผลการตรวจไม่พบสิ่งผิดปกติ หรือพบจุดเล็กๆ ที่มีลักษณะไม่น่าสงสัยว่าเป็นเนื้อร้าย จะแนะนำให้เข้ารับการตรวจ Low Dose CT ซ้ำเป็นประจำปีละครั้ง
อย่างไรก็ตาม การสูบบุหรี่ถือว่าเป็นสาเหตุที่ส่งผลให้เกิดการก่อตัวของมะเร็งปอดสูงที่สุด ดังนั้น หากคุณหรือคนใกล้ชิดมีความเสี่ยงต่อมะเร็งปอด ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพปอด ด้วย Low-Dose CT และด้วยการใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ความเร็วสูง CT Scan 443 Slices ซึ่งเป็นเครื่องชนิดสองค่าพลังงาน (Spectral CT) มีประสิทธิภาพสูงกว่าเครื่อง CT ทั่วไป ที่ทางโรงพยาบาลนครธนนำมาเสริมศักยภาพสามารถลดปริมาณรังสีในการตรวจผู้ป่วยสูงสุด 82% และมีโปรแกรมที่ทันสมัยทำให้การตรวจวินิจฉัย วิเคราะห์ภาพ และวัดค่าต่าง ๆ ได้ อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งเป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการค้นหามะเร็งปอดในระยะแรก เพระพบเร็ว เพิ่มโอกาสในการรักษาหายสูง
พญ.สุธาสินี กลั่นแก้ว
อายุรศาสตร์โรคระบบการหายใจและภาวะวิกฤตโรคระบบการหายใจ
ศูนย์อายุรกรรม
ปรึกษาทุกปัญหาสุขภาพแบบออนไลน์
ไม่เสียค่าใช้จ่าย
บทความทางการแพทย์ศูนย์อายุรกรรม, ศูนย์มะเร็ง
