โรคหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน ความผิดปกติที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
ศูนย์ : ศูนย์หัวใจ
บทความโดย : นพ. ธิปกร ผังเมืองดี
อาการขาบวมแข็งบริเวณน่อง สีผิวที่ขาเป็นสีแดงหรือซีด มีอาการร้อนที่ขา นี่อาจไม่ใช่อาการผิดปกติธรรมดา แต่เป็นสัญญาณเตือนของภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน (Deep Vein Thrombosis หรือ DVT) สาเหตุอาจเกิดจากภาวะทางสุขภาพ การผ่าตัด หรือการได้รับอุบัติเหตุที่ทำให้ไม่ได้เคลื่อนไหวร่างกายเป็นเวลานาน จึงทำให้เกิดการกดทับหรือหลอดเลือดดำ ความผิดปกติที่เกิดขึ้นที่หลอดเลือดดำมีความอันตราย เพราะหากลิ่มเลือดที่อุดตันหลุดไปอุดกั้นในปอด อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
สารบัญ
ภาวะหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน เป็นอย่างไร
ภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน (Deep Vein Thrombosis หรือ DVT) หรือภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ เกิดจากลิ่มเลือดอุดตันภายในหลอดเลือดดำที่ขาลึก ทำให้เกิดอาการขาบวม และขาอักเสบ การอุดตันทำให้เกิดอันตราย โดยที่ลิ่มเลือดมีโอกาสหลุดจากหลอดเลือดดำลึกที่ขาขึ้นไปยังหัวใจซีกขวา และหลอดเลือดแดงปอดอุดตัน ทำให้ปอดขาดเลือดไปเลี้ยง ซึ่งอาจทำให้หัวใจหยุดเต้นอย่างเฉียบพลัน ภาวะช็อค ไอเป็นเลือด หรืออาการเจ็บหน้าอกอย่างรุนแรงได้
โดยสาเหตุอาจเกิดได้ดังนี้
- ภาวะทางสุขภาพ การมีโรคประจำตัว
- การเคลื่อนไหวร่างกายที่ช้าลง โดยเฉพาะการนั่งหรืออยู่ในอิริยาบถเดิมติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้เลือดไปสะสมที่บริเวณขา การไหลเวียนของเลือดจะช้าลงและทำให้เกิดลิ่มเลือดขึ้น เช่น การนั่งเครื่องบินเป็นเวลานาน ผู้ป่วยติดเตียงที่ไม่สามารถขยับตัวได้
- การไหลเวียนเลือดลดลง และ โรคของหลอดเลือด
- ปัญหาการแข็งตัวของเลือด ซึ่งสามารถเกิดได้จากการใช้ยา อายุที่มากขึ้น หรือภาวะโรค
- การผ่าตัดที่อาจทำให้หลอดเลือดเสียหาย หรือมีการใส่สายสวนที่หลอดเลือด
- การได้รับอุบัติเหตุที่ทำให้ไม่ได้เคลื่อนไหวร่างกายเป็นเวลานาน จึงทำให้เกิดการกดทับหรือหลอดเลือดดำ
- ผู้สูงอายุที่มีภาวะหลอดเลือดเสื่อม
- ผู้ที่ที่มีน้ำหนักเกิน
- ผู้ที่สูบบุหรี่
อาการของโรคหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน
- ปวดที่ขา หรือน่อง
- อาการขาบวมแข็งบริเวณน่อง โดยเป็นเพียงแต่ข้างใดข้างหนึ่ง
- สีผิวที่ขาเป็นสีแดงหรือซีดเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด
- จับที่ขาแล้วร้อน กดเจ็บตามแนวหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน
จะรู้ได้อย่างไรว่ามีหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน
เบื้องต้นแพทย์ซักประวัติ ตรวจร่างกาย และตรวจการทำงานระบบการไหลของเลือดในหลอดเลือดดำ ด้วยการอัลตราซาวด์หลอดเลือด (Doppler ultrasound) เพื่อตรวจดูตำแหน่งที่หลอดเลือดอุดตันและบ่งชี้ความรุนแรงของโรค ซึ่งมีผลในการวางแผนการรักษาต่อไป หรืออาจมีการส่งตรวจพิเศษอื่นๆ เพิ่มเติม เช่น การเอกซเรย์หลอดเลือดดำที่ขาร่วมกับการฉีดสารทึบรังสี บริเวณเท้าหรือข้อเท้า เพื่อดูความผิดปกติของหลอดเลือดดำ การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) หรือเครื่องตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อตรวจดูการอุดตันของหลอดเลือด เป็นต้น
การรักษาโรคหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน
เมื่อพบว่ามีหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน แพทย์จะทำการรักษาโดย การให้ยาละลายลิ่มเลือดหรือยาต้านการแข็งตัวของเลือด เป็นการฉีดยาเพื่อไม่ให้ลิ่มเลือดหลุดเข้าไปในปอด ร่วมกับการรับประทานทานยาป้องกันเลือดแข็งตัว เพื่อไม่ให้โรคกลับมาเป็นซ้ำอีก
จะป้องกันภาวะหลอดเลือดดำอุดตันได้อย่างไร
- ไม่ควรนั่งนานเกินไป พยายามลุกขึ้นเดินบ่อยๆ ในกรณีที่ต้องนั่งเครื่องบินนานๆ อาจขยับขาขณะนั่ง ยืดสลับงอข้อเท้าทุก 15-30 นาที
- หลีกเลี่ยงปัจจัยที่อาจก่อให้เกิดลิ่มเลือดหรือการไหลเวียนของเลือดที่ไม่ดี เช่น การสูบบุหรี่ ภาวะขาดน้ำ เป็นต้น
- การหยุดใช้ยาที่เป็นสาเหตุ การลดความอ้วน
- การรับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือดตามที่แพทย์แนะนำ
ภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน หากปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ ภาวะหัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตในปอดสูง และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เมื่อพบความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับร่างกาย ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
