เทคโนโลยีการผ่าตัดกระดูกสันหลังผ่านกล้อง Endoscopic และ Microscopic Surgery

อาการปวดหลังร้าวลงขาที่เกิดจากภาวะที่เกี่ยวกับกระดูกสันหลังในผู้ใหญ่ มักเกิดจากภาวะหมอนรองกระดูกเคลื่อนทับเส้นประสาท หรือภาวะช่องไขสันหลังตีบแคบทับจนทำให้เกิดการกดเบียดเส้นประสาท ในผู้ป่วยที่มีอาการเหล่านี้ เมื่อมาพบแพทย์และได้รับการรักษาด้วยวิธีประคับประคองในระยะเวลาที่เหมาะสม (เฉลี่ยประมาณ 6 สัปดาห์) แล้วยังคงมีอาการปวด ชา หรืออ่อนแรง จนทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยลดลง หรือไม่สามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ หรือในกลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงมากขึ้น จนทำให้มีอาการแขนขาชา หรือมีภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรงนั้น พบว่าการผ่าตัดได้มีบทบาทที่สำคัญในการรักษากลุ่มผู้ป่วยที่ได้กล่าวมาข้างต้น โดยมีเป้าหมายเพื่อผ่าตัดเปิดช่องโพรงกระดูกสันหลัง (Laminectomy) และนำหมอนรองกระดูกที่กดทับเส้นประสาทออก (discectomy)

เทคโนโลยีการผ่าตัดกระดูกสันหลังผ่านกล้อง แผลเล็ก เจ็บน้อย (Percutaneous endoscopic spine surgery)

ในอดีตการผ่าตัดเปิดช่องโพรงกระดูกสันหลัง (Laminectomy) และนำหมอนรองกระดูกที่กดทับเส้นประสาทออก (discectomy) นั้น เป็นการผ่าตัดแบบเปิด (open discectomy) โดยมีความจำเป็นที่ต้องเปิดแผลผ่าตัดขนาดใหญ่ เพื่อช่วยในการเข้าถึง และเพิ่มประสิทธิภาพในการมองเห็นของศัลยแพทย์ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีน้ำหนักตัวมาก นอกจากนี้ยังต้องทำการผ่าตัดเลาะกล้ามเนื้อมาก มีการเสียเลือดหลังผ่าตัดมากส่งผลให้ผู้ป่วยมีการฟื้นตัวหลังผ่าตัดช้า และต้องการยาแก้ปวดปริมาณมาก ซึ่งทำให้ผู้ป่วยต้องนอนโรงพยาบาลนาน มีโอกาสเกิดความเสี่ยงในการติดเชื้อในโรงพยาบาลมากขึ้น

ในปัจจุบันมีการใช้เทคโนโลยีในการผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยวิธีผ่าตัดด้วยชนิดรุกล้ำน้อย (minimally invasive spine surgery; MISS) โดยสามารถทำได้โดยการใช้กล้องจุลทรรศน์ช่วยผ่าตัด (microscopic spine surgery) หรือการใช้เทคนิคการผ่าตัดผ่านกล้องท่อขนาดเล็กผ่านผิวหนัง เรียกว่า percutaneous endoscopic spine surgery หรือ full-endoscopic spine surgery (PELD) โดยมีรายงานพบว่า มีประโยชน์ในเรื่องของการลดภาวะบาดเจ็บของเนื้อเยื่อข้างเคียง ลดการเสียเลือดขณะผ่าตัด และนำไปสู่การฟื้นตัวของผู้ป่วยหลังการผ่าตัดที่ดี ถือเป็นเทคนิคที่ได้รับการยอมรับว่ามีประสิทธิภาพในการรักษา มีขนาดแผลที่เล็กกว่า ผู้ป่วยมีความเจ็บปวดน้อยกว่า และมีระยะเวลาพักฟื้นที่สั้นทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็ว เมื่อเทียบกับการผ่าตัดแบบเปิด (open discectomy) ซึ่งเป็นวิธีมาตรฐาน อย่างไรก็ดี การผ่าตัดที่กล่าวไปข้างต้นทั้ง 2 ประเภทนี้ มีรายละเอียดในเรื่องของการเลือกผู้ป่วย การใช้เครื่องมือการผ่าตัด เทคนิคการผ่าตัด และผลของการรักษาที่แตกต่างกัน ดังนี้

การผ่าตัดโดยการใช้กล้องจุลทรรศน์ช่วยผ่าตัด (Microscopic spine surgery)

เป็นการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบเปิด ที่มีการใช้กล้องจุลทรรศน์ที่มีกำลังขยายสูงช่วยในการผ่าตัด เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการมองเห็นายละเอียดที่ชัดเจน และเพิ่มความแม่นยำในการผ่าตัดเนื้อเยื่อบริเวณไขสันหลัง เส้นประสาท และพยาธิสภาพที่เกิดขึ้นในช่องโพรงกระดูกสัหลังที่ต้องการแก้ไข จึงทำให้ไม่มีความจำเป็นในการเปิดแผลผ่าตัดขนาดใหญ่ที่เดินความจำเป็น โดยแผลผ่าตัดจะมีขนาดเล็กลงเหลือเพียง 2-3 เซนติเมตร และสามารถลดความเสี่ยงในการบาดเจ็บของเส้นประสาทและเยื่อหุ้มไขสันหลังได้มากขึ้น แต่อย่างก็ตามการผ่าตัดด้วยวิธีนี้ยังมีข้อจำกัดเนื่องจากยังต้องมีการเลาะกล้ามเนื้อเพื่อใช้อุปกรณ์ถ่างขยายกล้ามเนื้ออยู่ จึงทำให้ผู้ป่วยจำเป็นต้องพักฟื้นอยู่ที่โรงพยาบาลโดยประมาณ 2-3 วัน นอกจากนี้ในผู้ป่วยที่มีน้ำหนักตัวมากซึ่งยังต้องเปิดเลาะกล้ามเนื้อเพิ่มรวมถึงอาจพบว่าในบางรายขนาดความลึกของอุปกรณ์ถ่างขยายมีความยาวไม่เพียงพอทำให้เกิดความยากลำบากในการผ่าตัด

การผ่าตัดผ่านกล้องท่อขนาดเล็กผ่านผิวหนัง (Percutaneous endoscopic spine surgery; PELD)

เป็นเทคนิคที่ได้รับความนิยมมากขึ้นในปัจจุบัน ศัลยแพทย์จะทำการผ่าตัดผ่านกล้องที่มีลักษณะเป็นท่อเดี่ยวที่มีเลนส์อยู่ที่ปลายกล้อง โดยมีใยแก้วนำแสงเพื่อช่วยในการมองเห็นรวมทั้งท่อส่งน้ำขนาดเล็กอยู่ภายใน ผ่านทางแผลผ่าตัดขนาด 8 มิลลิเมตร ซึ่งมีช่องใส่อุปกรณ์เพื่อกรอกระดูกและเอาหมอนรองกระดูกออกผ่านช่องขนาดเล็ก ซึ่งเลนส์ของกล้องเอ็นโดสโคปที่ปลายกล้องนี้เปรียบเสมือนดวงตาของศัลยแพทย์อยู่ในตัวผู้ป่วย ทำให้แพทย์สามารถมองเห็นความผิดปกติได้อย่างชัดเจน แม่นยำ เลือกตัดออกเฉพาะส่วนที่ทำให้เกิดปัญหาได้โดยไม่ต้องตัดเลาะกล้ามเนื้อส่วนที่ดีออก นอกจากนี้ปลายของเลนส์จะมีลักษณะเป็นมุมเอียงเล็กน้อยเพื่อช่วยในการมองเห็นอวัยวะต่างๆ รอบข้างได้อีกด้วยส่งผลให้แผลผ่าตัดมีขนาดเล็กทำให้เกิดการบาดเจ็บเนื้อเยื่อน้อยกว่า และสามารถมองเห็นพื้นที่ในการผ่าตัดได้ชัดเจนมากกว่า เกิดภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัดน้อยลง และผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็ว

ข้อดีของการผ่าตัดผ่านกล้องเอ็นโดสโคป (Percutaneous endoscopic spine surgery; PELD

• แผลผ่าตัดมีขนาดเล็ก
• ผู้ป่วยปวดแผลหลังผ่าตัดน้อย
• มีรายงานพบความเสี่ยงในการติดเชื้อแผลผ่าตัดต่ำ
• ลดการทำลายเนื้อเยื่อส่วนดีที่อยู่รอบบริเวณผ่าตัด
• ผู้ป่วยฟื้นตัวหลังผ่าตัดเร็ว สามารถกลับบ้านได้ภายใน 24 ชั่วโมง

การผ่าตัดผ่านกล้องเหมาะกับใครบ้าง

• ผู้ที่มีภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังกดทับเส้นประสาท
• ผู้ที่มีภาวะโพรงประสาทกระดูกสันหลังตีบแคบทับเส้นประสาท ที่ไม่มีความผิดรูปของกระดูกสันหลัง เช่น กระดูกคด หรือ เคลื่อน ฯลฯ
• ผู้มีภาวะถุงน้ำจากข้อต่อกระดูกทับเส้นประสาท

การผ่าตัดผ่านกล้อง Endoscopic spine surgery และ Microscopic spine surgery

เพื่อให้ได้รับผลลัพธ์ที่ดี และไม่มีภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัดนั้น มีความจำเป็นที่จะต้องใช้เทคโนโลยีในการรักษาที่มีประสิทธิภาพควบคู่ไปกับความชำนาญของทีมแพทย์เฉพาะทาง และทีมพยาบาลที่รวมดูแลผู้ป่วย อย่างไรก็ตามการดูแลและการเตรียมความพร้อมของผู้ป่วยทั้งก่อนละหลังการผ่าตัด ก็มีส่วนสำคัญอย่างมากด้วยเช่นกัน ทั้งนี้ในการเลือกวิธีการรักษานั้นจะอยู่ที่ความรุนแรงของโรค ร่างกายของผู้ป่วย และดุลยพินิจของแพทย์

นพ.พัลลภ ถิระวานิช
ศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์/กระดูกสันหลัง

ปรึกษาทุกปัญหาสุขภาพแบบออนไลน์
ไม่เสียค่าใช้จ่าย