Carotid Duplex Ultrasonography ตรวจหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอ คัดกรองโรคหลอดเลือดสมอง
ศูนย์ : ศูนย์สมองและระบบประสาท
บทความโดย : นพ. ชาญวิทย์ อนุเคราะห์วิทยา

โรคหลอดเลือดแดงคาโรติดตีบตันหรือหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอตีบตัน เป็นภัยเงียบที่ทำให้สมองขาดเลือดมักนำไปสู่ภาวะอัมพฤกษ์หรืออัมพาตได้ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ที่มีความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคหัวใจ รวมถึงผู้ที่สูบบุหรี่และมีไขมันในเลือดสูง การป้องกันที่ดีที่สุด คือ การค้นหาความผิดปกติของหลอดเลือดที่เป็นสาเหตุของโรคแต่เนิ่นๆ ซึ่งทำได้ง่าย สะดวก และรวดเร็ว ด้วย Carotid Duplex Ultrasonography หรือการตรวจอัลตราซาวด์หลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอที่ไปเลี้ยงสมอง โดยไม่เจ็บปวด ไม่รุกล้ำร่างกาย ใช้เวลาไม่นาน ไม่ต้องงดน้ำและอาหาร เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีและห่างไกลจากโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน ภาวะอัมพฤกษ์อัมพาต
สารบัญ
หลอดเลือดแดงคาโรติด (Carotid Artery) คืออะไร?
หลอดเลือดแดงคาโรติด (Carotid Artery) คือเส้นเลือดแดงสำคัญที่แยกออกมาจากหลอดเลือดแดงใหญ่ในทรวงอก ทำหน้าที่เป็นท่อลำเลียงเลือดที่มีออกซิเจนและสารอาหารไปหล่อเลี้ยงสมองส่วนหน้าเกือบทั้งหมด ซึ่งเป็นส่วนที่ใหญ่ที่สุดของสมอง นอกจากนี้ยังส่งเลือดไปเลี้ยงเนื้อเยื่อบริเวณใบหน้า หนังศีรษะ และดวงตาอีกด้วย
เรามีหลอดเลือดแดงคาโรติดอยู่สองข้าง คือ หลอดเลือดแดงคาโรติดข้างซ้าย และ หลอดเลือดแดงคาโรติดข้างขวา หากหลอดเลือดสำคัญนี้เกิดภาวะตีบหรืออุดตัน จะทำให้ปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงสมองลดลงอย่างมาก ส่งผลให้สมองขาดเลือด เนื้อเยื่อสมองอาจถูกทำลายหรือตายได้ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของโรคหลอดเลือดสมอง และนำไปสู่ภาวะอัมพฤกษ์อัมพาตได้นั่นเอง
การตรวจ Carotid Duplex Ultrasonography คืออะไร
Carotid Duplex Ultrasonography การตรวจอัลตราซาวด์หลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอที่ไปเลี้ยงสมอง เป็นการตรวจหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอทั้ง 2 ข้าง เพื่อดูหลอดเลือดใหญ่ Carotid ที่ไปเลี้ยงสมองส่วนหน้า และตรวจหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมองส่วน หลัง ด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงสร้างภาพและแสดงผลการตรวจ วัดความหนาของผนังหลอดเลือด CCA (Intima Media Thickness) เพื่อตรวจหลอดเลือดว่ามีคราบหินปูน คราบไขมันเกาะอยู่ภายในหลอดเลือดหรือไม่ ตรวจความตีบแคบของหลอดเลือด รวมทั้งตรวจดูการไหลเวียนเลือดที่ขึ้นไปเลี้ยงสมองโดยแสดงออกมาเป็นกราฟ และสามารถวัดขนาดของคราบดังกล่าวได้ เพราะเมื่อมีการหนาตัวของผนังหลอดเลือดคอ หรือมีคราบหินปูนเกาะจนหลอดเลือดที่คอตีบแคบเกิดการตีบหรือตัน จนทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ ส่งผลให้เกิดภาวะอัมพฤกษ์หรืออัมพาตตามมาในที่สุด

การตรวจหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอที่ไปเลี้ยงสมอง สำคัญอย่างไร
เนื่องจากหลอดเลือดแดงที่คอเป็นหลอดเลือดที่สำคัญในการส่งเลือดไปเลี้ยงที่สมอง และมีขนาดค่อนข้างใหญ่พอสมควร ทำให้สามารถใช้อัลตราซาวด์ในการตรวจดูได้ ซึ่งการตรวจด้วยวิธีนี้ มีความสำคัญเพื่อ
- ประเมินสภาพของหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอ
- ดูไขมันที่เกาะบริเวณหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอ
- ดูการตีบตัน หรือภาวะการตีบแคบของหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอ
- ช่วยให้อนุมานได้ว่าไขมันในบริเวณอื่นๆ มีปริมาณมากน้อยแค่ไหน
- ช่วยประเมินเพื่อลดความเสี่ยงในการที่จะเกิดโอกาสการเป็นซ้ำได้ ในผู้ที่เคยเป็นโรคหลอดเลือดในสมองตีบตัน
ใครบ้างที่ควรตรวจหลอดเลือดใหญ่ที่คอ (Carotid Duplex Ultrasonography)
- ผู้ที่มีโรคความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เบาหวาน โรคหัวใจ
- ผู้ที่มีประวัติสูบบุหรี่หรือใกล้ชิดกับผู้ที่สูบบุหรี่
- ผู้ที่มีประวัติญาติสายตรงป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองอุดตันก่อนอายุ 60 ปี หรือมีประวัติคนในครอบครัวป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองอุดตัน
- ผู้ป่วยที่เคยมีอาการสมองขาดเลือดไปเลี้ยงชั่วคราว
- ผู้ที่มีอาการโรคหลอดเลือดสมองแล้ว เช่น โรคหลอดเลือดแดงแข็ง โรคหลอดเลือดแดงอุดตัน
- ผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต เพื่อดูรอยโรคของหลอดเลือดแดง carotid และติดตามผลเป็นระยะ
- ผู้ป่วยที่มีเสียงฟู่ ผิดปกติที่หลอดเลือดแดง carotid ทั้งรายที่มีอาการ และไม่มีอาการของโรคหลอดเลือดสมองที่มีการขาดเลือดเฉพาะที่
- ผู้ที่ต้องผ่าตัดโรคหลอดเลือดอื่น ๆ เช่น ผ่าตัดตัดต่อหลอดเลือดแดงหัวใจในรายที่มีหลอดเลือดแดงหัวใจอุดตัน เพื่อตรวจประเมินค่า ก่อนนำผู้ป่วยไปผ่าตัด
ขั้นตอนการตรวจ Carotid Duplex Ultrasonography
การตรวจหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอที่ไปเลี้ยงสมอง หรือ Carotid Duplex Ultrasonography นั้นไม่ยุ่งยาก โดยผู้รับการตรวจไม่จำเป็นต้องงดน้ำและอาหาร ไม่ต้องเตรียมตัวอะไรเป็นพิเศษ สามารถเข้ามาตรวจได้เลย โดยใช้เวลาในการตรวจประมาณ 15 นาทีเท่านั้น โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ผู้รับบริการนอนบนเตียงในห้องตรวจ
- แพทย์ทำการทาเจลบริเวณคอ ซึ่งผู้รับบริการจะรู้สึกเย็นเล็กน้อย
- แพทย์หรือผู้ตรวจจะใช้หัวเครื่องอัลตราซาวด์วางลงไปที่บริเวณคอทั้ง 2 ข้าง
- แพทย์จะใช้เวลาตรวจเพียง 15 นาที เครื่องจะประมวลภาพออกมาให้เห็นว่า ในหลอดเลือดมีไขมันเกาะจำนวนมากหรือน้อยขนาดไหน มีการตีบตันของเส้นเลือดบริเวณคอหรือไม่ และหากเลือดที่ขึ้นไปเลี้ยงสมองมีปริมาณน้อย คลื่นภาพที่แสดงการไหลเวียนของเลือดก็จะแสดงความผิดปกติให้แพทย์เห็น
ผู้ป่วยที่มีหลอดเลือดแดงคาโรติดตีบตันหรือหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอตีบตันทำให้สมองขาดเลือด ส่งผลให้เกิดอาการหน้าเบี้ยว พูดไม่ชัด แขนขาอ่อนแรง พูดไม่ได้หรือฟังไม่เข้าใจ ทำให้เกิดอัมพฤกษ์หรืออัมพาตได้ ฉะนั้นการป้องกันจึงมีความสำคัญโดยศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลนครธน บริการตรวจ Carotid Duplex Ultrasonography พร้อมให้คำปรึกาโดยแพทย์เฉพาะทางด้านสมองและระบบประสาท เพื่อการดูแลสุขภาพและป้องกันความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน ซึ่งหากปล่อยไว้ไม่รับการตรวจ รักษาอย่างถูกวิธี อาการอาจลุกลามมากขึ้น จนยากต่อการรักษาได้


นพ.ชาญวิทย์ อนุเคราะห์วิทยา
ศูนย์สมองและระบบประสาท/โรคหลอดเลือดสมองและการตรวจหลอดเลือดสมองด้วยคลื่นความถี่สูง
ศูนย์สมองและระบบประสาท
ปรึกษาทุกปัญหาสุขภาพแบบออนไลน์
ไม่เสียค่าใช้จ่าย
บทความทางการแพทย์ศูนย์สมองและระบบประสาท